คำที่ควรทราบ

คำที่ควรทราบ 

 Preprint  

    เป็นฉบัยก่อนพิมพ์หรือฉบับร่างที่ยังไม่ผ่านการประเมินหรือตรวจสอบจากผู้ทรงคุณวุฒิ

 Postprint  

    เป็นฉบับสมบูรณ์หรือแก้ไขสมบูรณ์แล้ว  อาจเป็นฉบับที่สำนักพิมพ์นำมาตีพิมพ์หรือปรับปรุงจาก preprint ซึ่งผู้เขียนทำการปรับปรุงระหว่างรอการประเมินคุณภาพและอยู่ในระหว่างการดำเนินการของการตีพิมพ์

Grey Literature 

    วรรณกรรมหรือผลงานที่มีการตีพิมพ์หรือเผยแพร่ในวงจำกัด  กล่าวคือ สารสนเทศข้อมูลที่จัดทำโดยรัฐ  สถาบันการศึกษา  องค์กรธุรกิจและอุตสาหกรรม  ในลักษณะเป็นสิ่งพิมพ์และไม่ใช่สิ่งพิมพ์  โดยไม่ใช่การผลิตในเชิงการพิมพ์เพื่อธุรกิจ

White paper   เป็นเอกสารเผยแพร่ความรู้หรือบทความที่บุคคล/กลุ่มผู้เชี่ยวชาญด้านนั้นๆ  นำเสนอเพื่ออธิบายถึงผลการพัฒนา  ไม่ใช่งานโฆษณาหรือโฆษณาชวนเชื่อ  แต่ต้องเป็นข้อมูลที่มีข้อเท็จจริง  จัดเป็นกระบวนการให้การศึกษาแก่ประชาชน  

Errata/Corrigends

copy right & open license

ลิขสิทธิ์  (Copy right)

          กฎหมายให้ความคุ้มครองลิขสิทธิ์ เพราะเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์  เป็นผู้สร้างสรรค์ผลงานนั้นๆขึ้นมา  โดยสร้างจากสติปัญญาและความสามารถ  จึงต้องได้รับความคุ้มครองจากการที่บุคคลอื่นจะนำงานนั้นไปใช้โดยไม่ได้รับอนุญาต


ระยะเวลาที่ให้ความคุ้มครอง
 - ในอดีตให้ความคุ้มครอง 50 ปี แต่ปัจจุบันให้ความคุ้มครองถึง 70 ปี
 -  ในสหรัฐอเมริกา สำหรับผลงานองค์กร  ให้ความคุ้มครอง 120 ปี


พรบ.ลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537
  มาตรา 27  หากมีการทำซ้ำ ดัดแปลง หรือเผยแพร่ต่อสาธารณชน  อย่างใดอย่างหนึ่งแก่งานอันมีลิขสิทธิ์ตามพระราชบัญญัตินี้โดยไม่ได้รับอนุญาติตามมาตรา 15(5) ให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์
  มาตรา 69 ผู้ใดละเมิดลิขสิทธิ์หรือสิทธิ์ของนักแสดงตามมาตรา 27 , 28 , 29 ,30 หรือมาตรา 52 ต้งระวางโทษปรับตั้งแต่ 20,000 - 200,000 บาท หากเป็นการกระทำเพื่อการค้าต้องระวางโทษจำคุกหรือปรับ หรือทั้งจำทั้งปรับ
  มาตรา 33 การกล่าว  คัด  ลอก  เลียน หรือ อ้างอิงงานบางตอนตามสมควรจากงานอันมีลิขสิทธิ์ โดยมีการรับรู้ถึงความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในงานนั้น  มิให้ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์


ลิขสิทธิ์โดยธรรม (Fair use)
- อนุญาตให้ทำในขอบเขตจำกัด
- อนุญาตให้ทำสำเนางานที่มีลิขสิทธิ์ในจำนวนจำกัด  เพื่อวัตถุประสงค์ในการศึกษาและวิจัยห้องสมุด  การใช้งานโสตทัศนวัสดุหรือภาพยนตร์ งานศิลปกรรม  งานสถาปัตยกรรม
- เพื่อวัตถุประสงค์ในการวิจารณ์  รายงานข่าว ใช้ในการสอน  (รวมถึงทำสำเนาหลายชุด สำหรับใช้ในห้องเรียน) งานวิจัยและงานวิชาการ  โดยไม่ต้องขออนุญาต


หลักการใช้งานลิขสิทธิ์โดยชอบธรรม
    สามารถกระทำได้หากมีวัตถุประสงค์ดังนี้
 1. วิจัยหรือศึกษา
 2. ใช้เพื่อประโยชน์ของตนเองและบุคคลในครอบครัวหรือญาติมิตร
 3. ติชม วิจารณ์หรือแนะนำผลงาน  โดยมีการรับรู้ถึงความเป็นเจ้าของลิขสิทธิ์ในงานนั้น
 4. ทำซ้ำ ดัดแปลงหรือทำให้ปรากฏโดยผู้สอน เพื่อประโยชน์ในการสอนของตน
 5. นำงานนนั้นมาใช้ในการถามและตอบในข้อสอบ


ปริมาณที่ถือว่าใช้อย่างเหมาะสมที่ถือปฏิบัติกัน
- หนังสือ : ไม่เกิน 1 เรื่อง
- นิตยสารหรือหนังสือพิมพ์ : ไม่เกิน 1 บทความ (เว้นแต่มีหลายบทความที่มีเรื่องเกี่ยวเนื่องกัน)
- เรื่องสั้น เรียงความ บทกวี (ขนาดสั้น) : ไม่เกิน 1 บทหรือตอน
- สื่อที่มีภาพเคลื่อนไหว : 10 % หรือ 3 นาที
- ข้อความ : 10% หรือ 1000 คำ
- เพลงหรือวีดีโอเพลง : 10% แต่ไม่เกิน 30 วินาที


สิทธิโดยธรรมห้องสมุด 2537
    หลักการใช้งานลิขสิทธิ์โดยชอบธรรมด้วยการทำซ้ำ โดยคำนึงถึงความเหมาะสม  ไม่ถือว่าเป็นการละเมิดลิขสิทธิ์  หากการทำซ้ำนั้นไม่ได้มีวัตุประสงค์เพื่อหากำไร  ในกรณีต่อไปนี้
- การทำซ้ำสำหรับใช้ในห้องสมุดหรืือให้แก่ห้องสมุดอื่น
- การทำซ้ำงานบางตอนตามสมควรให้แก่บุคคลอื่น เพื่อประโยชน์ในการวิจัยหรือศึกษา


ห้องสมุด USA
   ห้องสมุดทำสำเนาไม่เกิน 1 สำเนา  ไม่ถือว่าละเมิดลิขสิทธิ์ ถ้า
       - ไม่มีวัตถุประสงค์ทางตรงตรงหรือทางอ้อม  เพื่อผลประโยชน์ทางการค้า
       - เก็บรักษาห้องสมุดนั้นเปิดให้สาธารณชนเข้าถึงได้
   งานที่ไม่ได้ตีพิมพ์  ทำสำเนาได้ 3 สำเนา  เพื่อเก็บรักษาในห้องสมุดอื่น  ถ้า
       - ในปัจจุบันยังมีต้นฉบับอยู่ในห้องสมุด
       - ไม่เผยแพร่สำเนานั้นในรูปแบบดิจิตอลออกไปเป็นสาธารณะนอกสถานที่เก็บรักษา
   งานที่ตีพิมพ์  ทำสำเนาได้ 3 สำเนา  แทนชุดที่ชำรุด  เสียหาย หรือสูญหาย ถ้า
       - ห้องสมุดไม่สามารถหามาทดแทนได้ในราคาที่เป็นธรรม
       -  ไม่เผยแพร่สำเนานั้นในรูปแบบดิจิตอลออกไปเป็นสาธารณะนอกสถานที่เก็บรักษา


การพิมพ์อิเล็กทรอนิกส์และผลกระทบต่อห้องสมุด
   - สำนักพิมพ์เลือกผลิตเฉพาะวารสารวิชาการอิเล็กทรอนิกส์มากขึ้น
   - การลดจำนวนบอกรับวารสาร  มีผลกระทบอย่างมากต่อนักวิชาการหรือนักศึกษาวิจัยป
   - ปัญหาการถูกบังคับให้ซื้อหรือบอกรับเป็น package
   - ปัญหาในข้อจำกัดการเข้าใช้ e-book เล่มที่ได้รับความนิยม
 

Open Access : OA

Open Access : OA

        เป็นแนวคิดที่เปิดให้เข้าถึงอย่างเสรีและไม่จำกัดสิทธิ์ในการใช้  โดยอนุญาติให้ผู้ใช้คัดลอก  ถ่ายโอน  เชื่อมโยง  แจกจ่าย  นำไปใช้เพื่อการค้าได้  โดยไม่ต้องขออนุญาติ


       เดิม OA นั้นเป็นบทความทางวิชาการในรูปแบบดิจิตัล  ซึ่งให้บริการบนเครือข่ายอินเทอร์เน็ตเท่านั้น  แต่ปัจจุบันครอบคลุมถึงวิทยานิพนธ์  เอกสารสัมนา  เอกสารการประชุม  เอกสารการสอน 
สื่อโสตทัศนวัสดุ  เช่น  เพลง  วีดีโอ  รูปภาพ  เป็นต้น


       อย่างไรก็ตาม OA นั้นไม่รวมถึงนวนิยาย  บทความในนิตยสาร  เว็บไซต์อื่นๆ เช่น Wikipedia  Blog เป็นต้น  ที่สามารถเปิดให้ดูได้  เพราะมีรูปแบบที่เปิดเนื้อหาให้เข้าถึงได้อย่างสาธารณะ  แต่ผู้จัดจะยังคงความเป็นส่วนตัว  เนื้อหาไม่อนุญาติให้นำไปใช้  เว้นแต่มีการแจ้งว่าเป็นแบบ open access


พัฒนาการที่ทำให้เกิด Open Access


       1.  สื่ออิเล็กทรอนิกส์ (E-publishing)
       2.  สื่อออนไลน์หรืออินเทอร์เน็ต
       3.  สื่อดิจิตัล  เช่น e-book , e-journal  เป็นต้น

Institutional Repository : IR

คลังเก็บสารสนเทศ (Institutional Repository : IR)

   
          จัดทำขึ้นเพื่อเผยแพร่ข้อมูลทางวิชาการ  ซึ่งมีการจัดการและเผยแพร่งานในรูปแบบดิจิทัลขึ้น  

   
ประโยชน์ของการมีคลังเก็บสารสนเทศ


1.  เป็นเอกสารที่นำเสนอในรูปแบบ Electronic  ทำให้ผู้ใช้สะดวกและเข้าถึงได้ง่ายกว่าทรัพยากรสารสนเทศแบบสิ่งตีพิมพ์


2.  ทำให้เกิดระบบการรวบรวม สงวนรักษา และเผยแพร่เนื้อหาทางวิชาการ   รวมถึงสามารถเข้าถึงได้ในระยะยาว


3.  เป็นการสงวนรักษาทรัพย์สินทางปัญญาในรูปแบบ Electronic


4.  เป็นเสมือนพื้นฐานของกระบวนทัศน์ใหม่ในการพิมพ์ผลงานทางวิชาการ


5.  เป็นการจัดการความรู้และสนับสนุนการเข้าถึงอย่างเสรี